FAQ dotyczący wirusa
Poradnik stanowi podsumowanie najważniejszych i najczęściej zadawanych pytań dotyczących koronawirusa SARS-CoV-2 i wywoływanej przez niego choroby COVID-19. Zebrane informacje i odpowiedzi powstały na bazie kilku źródeł, które są wymienione na końcu niniejszej strony.
Materiały filmowe instytucji zewnętrznych
Podstawowe informacje o koronawirusie SARS-CoV-2 (materiał Ministerstwa Zdrowia)
Co musisz wiedzieć o koronawirusie SARS-CoV-2 – materiał Polskiego Związku Głuchych
Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania (FAQ):
1. Czym jest koronawirus?
Nowy koronawirus SARS-CoV-2 wywołuje chorobę o nazwie COVID-19 (ang. Coronavirus disease 2019). Mówimy o „nowym koronawirusie”, ponieważ jest to siódmy odkryty gatunek wirusa z rodziny koronawirusów, który może wywoływać infekcję u ludzi.
2. Jakie są objawy koronawirusa?
Choroba objawia się najczęściej gorączką (powyżej 38°C), kaszlem, dusznościami, bólami mięśni, zmęczeniem. Przebieg zakażeń koronawirusem jest zróżnicowany – od bezobjawowego przez łagodną chorobę układu oddechowego po ciężkie zapalenie płuc, a nawet niewydolność wielonarządową oraz wstrząs septyczny. Większość przypadków ma jednak łagodny przebieg.
3. Jak często występują objawy?
Ciężki przebieg choroby obserwuje się u ok. 15–20% osób. Do zgonów dochodzi u 2–3% osób chorych. Prawdopodobnie dane te są zawyżone, gdyż u wielu osób z lekkim przebiegiem zakażenia nie dokonano potwierdzenia laboratoryjnego.
4. Kto jest najbardziej narażony?
Najbardziej narażone na rozwinięcie ciężkiej postaci choroby i zgon są osoby starsze, z obniżoną odpornością, którym towarzyszą inne choroby, w szczególności przewlekłe.
5. Jestem osobą starszą, czy mam podejmować jakieś kroki w związku z zabezpieczeniem się przed koronawirusem?
Zalecamy, żeby osoby starsze nie przebywały w miejscach publicznych i w miarę możliwości nie wychodziły z domu. Warto poprosić bliskich o wsparcie przy robieniu zakupów. Najlepiej też zaopatrzyć się w stale przyjmowane leki – w tym celu można zadzwonić do lekarza pierwszego kontaktu z prośbą, żeby wystawił e-receptę. Jeśli pacjent ma dostęp do Internetowego Konta Pacjenta i wpisze tam swój numer telefonu, kod dostępu do e-recepty zostanie przesłany SMS-em.
6. Jak zabezpieczyć się przed koronawirusem?
Patogen przenosi się drogą kropelkową. Można stosować różne metody zapobiegania zakażeniu, zaprezentowane TUTAJ. Metody te wykorzystuje się również w przypadku zapobiegania innym chorobom przenoszonym drogą kropelkową, np. grypie sezonowej (w przypadku której szczyt zachorowań przypada na okres od stycznia do marca każdego roku). Ponadto w krajach Unii Europejskiej do obrotu dopuszczone zostały dwie szczepionki mRNA przeciwko nowemu koronawirusowi. Szczegółowe informacje o szczepieniach w Polsce.
7. Dlaczego w profilaktyce koronawirusa ważne jest mycie rąk?
Koronawirus SARS-CoV-2 jest osłonięty błoną tłuszczową (lipidową), dlatego można zapobiegać zakażeniu nim poprzez częste mycie rąk zwykłym mydłem pod gorącą wodą. Można używać płynów czy żelów do dezynfekcji na bazie alkoholu. Po umyciu dłonie najlepiej osuszyć papierowym ręcznikiem, który potem od razu należy wyrzucić do zamkniętego śmietnika. Trzeba pamiętać, że patogenu nie zabijają suszarki do rąk.
8. Podejrzewam u siebie koronawirusa, co mam robić?
Jak najszybciej skontaktuj się telefonicznie z najbliższą stacją sanitarno-epidemiologiczną (spis wszystkich placówek tego typu w Polsce jest dostępny TUTAJ). Do czasu otrzymania pomocy odizoluj się od innych ludzi.
Każda stacja ma telefon dyżurny (alarmowy) czynny 24 godziny na dobę. Numer telefonu jest dostępny na stronach powiatowych stacji sanitarno-epidemiologicznych. W niektórych przypadkach może to być numer telefonu dyrektora stacji. Nie zawsze na stronie znajduje się informacja, że jest to numer całodobowy.
Objawy, takie jak gorączka powyżej 38°C z kaszlem czy duszność, wymagają konsultacji w szpitalu zakaźnym. Przemieszczając się do szpitala, unikaj komunikacji publicznej. Na terenie województwa śląskiego funkcjonuje siedem szpitali zakaźnych:
- Bytom, Szpital Specjalistyczny nr 1, al. Legionów 49
- Chorzów, Szpital Specjalistyczny, ul. Zjednoczenia 10
- Cieszyn, Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej, ul. Bielska 4
- Częstochowa, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. NMP, ul. Polskiego Czerwonego Krzyża 7
- Racibórz, Szpital Rejonowy im. dr. Józefa Rostka, ul. Gamowska 3
- Tychy, Megrez Sp. z o.o., ul. Edukacji 102
- Zawiercie, Szpital Powiatowy, ul. Miodowa 14
9. Czy można zbadać się na koronawirusa prywatnie? Ile to kosztuje?
To lekarz decyduje, czy zrobić test w kierunku koronawirusa. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) nie zaleca wykonywania komercyjnych testów na koronawirusa.
10. Czy jeśli nie jestem ubezpieczony, będę leczony bezpłatnie w razie stwierdzenia zakażenia koronawirusem?
Tak. Pacjenci z objawami koronawirusa będą leczeni bezpłatnie, również osoby nieubezpieczone.
11. Czy mogę uzyskać zwolnienie na czas kwarantanny?
Decyzję o nałożeniu kwarantanny podejmuje państwowy powiatowy inspektor sanitarny. Ta decyzja jest podstawą wypłacenia zasiłku przez ZUS.
12. Czy podczas teleporady lekarz może wystawić zwolnienie?
Tak, jest taka możliwość. Telefon do przychodni, w której lekarz udzieli teleporady, można uzyskać od konsultantów Telefonicznej Informacji Pacjenta (numer infolinii 800 190 590). To lekarz decyduje o tym, czy wystawić zwolnienie lekarskie.
13. Czy są leki, suplementy lub witaminy, które mogą podnieść odporność i zabezpieczyć przed koronawirusem?
Aktualnie nie ma zaleceń, z których wynikałoby, że zażywanie konkretnych leków, suplementów lub witamin chroni przed koronawirusem.
14. Czy maski zabezpieczają przed koronawirusem?
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) nie zaleca używania masek na twarz przez zdrowych ludzi. W Polsce od 16 kwietnia 2020 roku do odwołania wprowadzono nakaz noszenia masek, chust zasłaniających nos oraz usta w przestrzeni publicznej. Ograniczenie nie dotyczy:
- dzieci do 4 lat,
- osób, które mają problemy z oddychaniem (okazanie orzeczenia lub zaświadczenia nie jest wymagane),
- osób, które same nie mogą założyć lub zdjąć ochrony z twarzy z powodu stanu zdrowia (okazanie orzeczenia lub zaświadczenia nie jest wymagane),
- osób poruszające się samochodem – jeżeli pasażerowie mieszkają ze sobą,
- osób poruszające się samochodem – jeżeli przebywa tam jedynie kierowca albo kierowca z dzieckiem do lat 4,
- pracowników w zakładach pracy, budynkach użyteczności publicznej i obiektach handlowych. WAŻNE! Osoby, które bezpośrednio obsługują interesantów lub klientów w tych miejscach, mają jednak obowiązek zakrywania ust i nosa!
- kierowców publicznego transportu zbiorowego i przewoźników prywatnych – pod warunkiem, że są oddzieleni od pasażerów przesłoną,
- duchownych sprawujących obrzędy religijne,
- rolników wykonujących prace w gospodarstwie,
- żołnierzy Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej i wojsk sojuszniczych, a także funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego i Służby Wywiadu Wojskowego, wykonujących zadania służbowe,
- osób przebywających w lesie,
- podczas jazdy konnej,
- sędziego, trenera i osoby uprawiającej sport na obiektach sportowych, których działalność zostaje wznowiona (szczegóły w punkcie dot. sportu).
15. Czy dostępne szczepionki na zapalenie płuc chronią przed nowym koronawirusem?
Nie, szczepionki przeciw pneumokokom czy Haemophilus influenzae typu B (Hib) nie dają żadnej ochrony przed nowym koronawirusem. Obecnie w krajach Unii Europejskiej do obrotu dopuszczone są dwie szczepionki mRNA, które chronią przed objawami COVID-19 wywołanymi przez koronawirusa SARS-CoV-2. Kilkanaście innych preparatów przechodzi testy w laboratoriach. Szczegółowe informacje o szczepieniach w Polsce.
16. Czy istnieją leki zwalczające zakażenie nowym koronawirusem?
Nie, obecnie walka z chorobą sprowadza się do leczenia objawowego i leczenia powikłań oddechowych. Testuje się jednak kilka metod, których celem byłoby efektywne, bieżące zwalczanie nowego koronawirusa. Bada się np. skuteczność połączonej terapii lopinawirem i rytonawirem – leków przeciwwirusowych stosowanych w przypadku zakażenia HIV.
17. Czy spryskiwanie ciała wódką lub płynami zawierającymi chlor pomaga zniszczyć koronawirusa?
Nie, WHO bezwzględnie odradza stosowanie powyższych metod. Rozpylanie alkoholu czy związków chloru na skórę, w sytuacji gdy wirus już dostał się do organizmu, nic nie daje, a może nieść za sobą ryzyko uszkodzenia skóry. Dezynfekować powinno się ręce za pomocą specjalnych, przeznaczonych do tego płynów, żeli czy sprayów zawierających alkohol. Środków czyszczących mających w składzie alkohol czy związki chloru można używać do czyszczenia powierzchni, ale tylko zgodnie z instrukcją użycia.
Warto zapoznać się z innymi fałszywymi mitami na temat SARS-CoV-2 w sekcji „Myth Busters” na stronie WHO.
18. Czy płacenie kartą chroni przed zakażeniem?
W zasadzie tak. Pojawiły się informacje, żeby nie używać banknotów, tylko korzystać z bezdotykowych kart płatniczych. Chodzi nawet nie o banknoty, które mamy w portfelu, ale o te, które dostajemy w sklepie, a które mogą pochodzić od osoby zakażonej. Taki banknot rzeczywiście może być zanieczyszczony wirusem (np. poprzez kichnięcie czy kaszlnięcie). Tak naprawdę to jednak zagrożenie bardziej teoretyczne niż realne. WHO zaleca, by po kontakcie z banknotami unikać dotykania twarzy i myć ręce. Zresztą rada ta dotyczy wszystkiego w przestrzeni publicznej, co może być dotykane przez wielu ludzi, np. bankomatów, biletomatów, klamek itp. Najlepszą metodą przeciwdziałania takiej drodze zakażenia jest częste mycie wodą.
19. Czy domowe psy i koty mogą przenosić koronawirusa?
5 marca władze Hongkongu poinformowały o tym, że testy na obecność koronawirusa dały u pewnego psa wynik „słabo dodatni”. Jego właściciel przebywał na kwarantannie, gdyż u niego badania dały wynik jednoznaczny – był zakażony. Nie wiadomo, w jaki sposób wirus miał trafić do psiego organizmu: czy został on zakażony drogą kropelkową bezpośrednio od właściciela, czy poprzez kontakt z zanieczyszczoną powierzchnią. 12 marca WHO oświadczyło jednak, że obecnie nie ma dowodów na to, że domowe psy i koty mogą zarażać się nowym koronawirusem od ludzi ani że mogą przekazywać koronawirusa między sobą lub też zarażać nim ludzi. Gdy jednak dotykamy psa czy kota (nawet podczas zwykłego głaskania), zawsze dobrą praktyką będzie umycie rąk (zapobiegnie to zakażeniu powszechnymi bakteriami, np. E. coli lub salmonelli).
20. Czy wirus może przenosić się za pomocą żywności?
9 marca Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) opublikował stanowisko, iż zgodnie z aktualną wiedzą nie ma dowodów na to, że żywność może być źródłem lub pośrednim ogniwem transmisji wirusa SARS-CoV-2 (źródło).
EFSA bazuje w tym względzie na doświadczeniu z wirusami SARS i MERS. Urząd podkreśla, że stale monitoruje sytuację dotyczącą ogniska zakażenia nowym koronawirusem, które jest źródłem zachorowań w bardzo wielu krajach. Przypomina również, że w zachowaniu bezpieczeństwa mikrobiologicznego żywności istotne jest rygorystyczne zachowanie podstawowych zasad bezpieczeństwa żywności, które służą zapobieganiu jej zanieczyszczeniu, w tym również wtórnemu zanieczyszczeniu na etapie dystrybucji i sprzedaży. Na wszelki wypadek warto pamiętać, że dokładna obróbka termiczna (np. trwające 30 minut gotowanie w temperaturze 60°C) niszczy wirusa – tak więc w przypadku mięsa czy produktów surowych typowa obróbka cieplna eliminuje zanieczyszczenie mikrobiologiczne.
21. Czy mogę zarazić się koronawirusem przez przesyłki z Chin?
Ryzyko zakażenia się SARS-CoV-2 poprzez towary zamawiane z Chin jest znikome. Nasza wiedza medyczna na temat tego koronawirusa jest wciąż ograniczona, naukowcy budują więc pewne analogie na podstawie tego, co wiemy o podobnych wirusach takich, jak SARS, MERS czy koronawirusy endemiczne. Niemieccy lekarze ze Szpitala Uniwersyteckiego w Greifswaldzie oraz wirusolodzy z Ruhr-Universität Bochum szacują, że SARS-CoV-2 może przetrwać na takich materiałach jak drewno, plastik, aluminium, papier oraz szkło średnio 4–5 dni (źródło). Najszybszy sposób przesyłania towarów z Chin, czyli transport lotniczy, zajmuje od 4 do 7 dni.
Źródła zaprezentowanych informacji:
- Strona internetowa Ministerstwa Zdrowia,
- Strona internetowa Narodowego Funduszu Zdrowia,
- Strona internetowa sanepidu,
- Strona internetowa Głównego Inspektoratu Sanitarnego,
- Strona internetowa zawierająca poradnik przygotowany przez „Gazetę Wyborczą” (plik PDF),
- Strona internetowa Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności.
